အိမ္ေခါင္မိုးေပၚကုိ တေျဖာက္ေျဖာက္ ရိုက္ခတ္ေနသည့္မိုးသံေၾကာင့္ ေမွးခနဲ ျဖစ္ေနရာမွ ကၽြန္ေတာ္
ဆတ္ခနဲ ႏိုးထလာမိသည္။ ျပတင္းတံခါးေပါက္မွတဆင့္ အျပင္ကို ေမွ်ာ္ၾကည့္မိေတာ့
မိုးေတြေလေတြက တ၀ုန္း၀ုန္း။ ရွစ္ခြင္တိုင္း အံု႕ဆုိင္းျပီး မံႈ႕မိႈင္းေနေခ်ျပီ။ ေၾသာ္.. အေနာက္ေတာင္
မုတ္သံုေလေတာင္ ၀င္လာခဲ့ျပန္ျပီတကား။
အိမ္ေရွ႕က လူသြားလမ္းမွာေတာ့ အိမ္ေပါင္းစံု ေနရာေပါင္းစံုက အသြယ္သြယ္စုေပါင္းျဖစ္ေပၚလာေသာ ေခ်ာင္းေရေတြက တေ၀ါေ၀ါ စီးလို ့ေနျပီ။ ခပ္ေနာက္ေနာက္ ျဖစ္ေနသည့္
ဒီေခ်ာင္းေရထဲတြင္ ရပ္ကြက္ထဲက ကေလးေတြက ျမဴးတူးေပ်ာ္ပါးစြာ ေျပးလႊား ေဆာ့ကစားလို႕။
လွ်က္စီးေတြ တ၀င္း၀င္း၊ မိုးျခိမ္းသံ တဂ်ဳန္းဂ်ဳန္းေအာက္မွာ ကေလးေတြကလည္း တျပံဳးျပံဳးပါပဲ။
ဒီလိုေရဆိုးေရညစ္ေတြထဲမွာ ပါလာေနၾက အမိႈက္သရိုက္ေတြ၊ ေရာဂါပိုးေတြကို သူတို ့မျမင္ႏုိင္၊
မျမင္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္လည္း အသိဥာဏ္ ႏုနယ္ေနၾကပါေသးလား။
ဟုတ္ပါသည္၊ ၀သန္မိုးႏွင့္အတူ ဒီအခ်ိန္ေရာက္လွ်င္ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ ျဖစ္ပြါးေနက် ေရာဂါေပါင္းစံုက
မဖိတ္ေခၚဘဲ ေရာက္လာဦးမည္။ အဓိကကေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးႏွင့္ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာ ေရာဂါေတြေပါ့။
ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္းလည္း ၾကံဳေတြ႕ေနက်၊ ေဆးရံုေဆးခန္းမ်ားတြင္လည္း ဒီအခ်ိန္အခါဆိုလွ်င္ ဒီေရာဂါေတြက
အဓိကေနရာယူ ေနဆဲပင္။ အခန္႕မသင့္လွ်င္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ၊အခ်ိန္ေႏွာင္းလွ်င္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသက္ကုိေတာင္
ရန္ရွာတတ္သည့္ မိုးရာသီ ဧည့္သည္မ်ားပင္ ျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးအစ
အဓိက အဆိုးဆံုးကေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးပင္ျဖစ္သည္။ ဒီေရာဂါ စတင္ခဲ့သည္က ေအဒီ ၂၆၅
ေလာက္ကတည္းက ဟု ဆိုၾကသည္။ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ မ်ားတြင္လည္း ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလိုမ်ိဳး
ေရာဂါေတြ လူအစုလိုက္အျပံဳလိုက္ျဖစ္ဖူးခဲ့သည္ ဟု ေျပာထားျပန္သည္။ outbreak ဟု အမည္ေခၚေ၀ၚေသာ လူေတြ
အစုအလိုက္အျပံဳလိုက္ ေရာဂါ ျဖစ္တာကေတာ့ ၁၆၃၅ ခုႏွစ္က အေနာက္အိႏိၵယတြင္ ပထမဆံုး
စတင္ခဲ့ပါသည္တဲ့။ ဒီလိုနဲ႕ ၾကိဳးၾကားၾကိဳးၾကား ျဖစ္ရာကေန ဒုတိယကမၻာစစ္ ျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း
လူေနမႈစရိုက္ေတြ ဖရိုဖရဲျဖစ္၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြလည္း ကေမာက္ကမျဖစ္ျပီး
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စပ္က ကမၻာအႏွံ႕ ေျခဆန္႕ခဲ့ေလေတာ့သည္။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါကေန အဆင့္ပိုဆိုးလာသည့္ ေသြးထြက္လြန္တဲ့ အဆင့္ရွိ ေရာဂါကုိေတာ့
၁၉၅၃ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ မနီလာျမိဳ႕မွာ စ ေတြ႕ခဲ့ရပါသည္။ ၁၉၅၀ ၀န္းက်င္ေလာက္တုန္းကေတာ့
ေသြးလြန္တုပ္ေကြး outbreak ျဖစ္သည္မွာ ၉ ႏုိင္ငံေလာက္ပဲရွိေသးသည္။ ယေန ့ေခတ္က်ေတာ့ ႏိုင္ငံေပါင္း
၁၀၀ ေက်ာ္ခဲ့ပါျပီ။ တိုးတက္လာေသာ ေခတ္ႏွင့္အမွီ ဒီေရာဂါဆိုးရဲ ့လႊမ္းမိုးႏိုင္မႈကလည္း တရိပ္ရိပ္
ျမင့္တက္လာဆဲပါပဲ။ အေရွ႕ေတာင္ အာရွႏုိင္ငံေတြမွာဆုိရင္ ကေလးငယ္ေတြ ေဆးရံုတက္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း၊ ေသဆံုးရတဲ့ အဓိအေၾကာင္းရင္းထဲမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးက အဓိကဇတ္ေကာင္ပင္
ျဖစ္ေပသည္။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဟာ အသက္အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႕ေပမင့္ ဒီေရာဂါက အသက္ ၁၅ႏွစ္ေအာက္
ကေလးမ်ားကိုသာ အဓိက ပစ္မွတ္ထားျပီး ဒုကၡေပးသည္။ ရံဖန္ရံခါ ကေလးငယ္တို ့၏ အသက္ကိုပင္
အမွည့္ေျခြ ေျခြတတ္ေသး၏ ။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ဘာေၾကာင့္ျဖစ္သလဲ
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကို Dengue virus ဟုေခၚသည္။ မ်ိဳးစိပ္ခြဲက ၄မ်ိဳးရွိသည္။
၄မ်ိဴးလံုးက ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ေစသည္။ ဒါေၾကာင့္မုိ ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး တစ္ခါျဖစ္ဖူးတာနဲ ့
ေနာင္တခ်ိန္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို ့ ေျပာ၍ မရႏိုင္ေပ။ ၀က္သက္လို ေရာဂါမ်ိဳးက တစ္ခါျဖစ္ဖူးတာနဲ႕
ေနာင္တၾကိမ္ ဆက္မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကေတာ့ အၾကိမ္ၾကိမ္ အခါခါ ဆက္ျဖစ္ႏုိင္သည္။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ကို အဓိက ျဖန္ ့ျဖဴးသယ္ပို ့ေပးတာကေတာ့ ျခင္က်ားေတြပင္
ျဖစ္သည္။ ေအးဒီးစ္ေအဂ်ပ္တိုင္း( Aedes aegypti ) ဟု ေခၚပါ၏ ။ သူတို ့၏ တံေတြးဂလင္းတြင္
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ေပါင္း အေကာင္ေရမ်ားစြာရွိသည္။ ျခင္က်ားအမေတြက လူ၏ေသြးကို
စုပ္လိုက္ေသာအခါ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြက လူ႕ေသြးေၾကာထဲကို အလြယ္တကူပင္ စီးဆင္းလာခဲ့သည္။ ဒီလိုႏွင့္
ေရာဂါပိုးအတိုက္ခိုက္ခံရေသာ လူမွတဆင့္ အျခား တစ္ဦးမွတစ္ဦးထပ္ဆင့္ကူးဖို ့အတြက္ ျခင္က်ားမ်ားက
အဓိက အၾကိဳအပို ့ လုပ္ေပးေခ်ေတာ့သည္။
ျခင္က်ားဟူသည္
အရြယ္ေရာက္ ျခင္က်ားတစ္ေကာင္၏ သက္တမ္းမွာ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနေပၚ မူတည္ျပီး
ရက္သတၱပတ္ ၂ပတ္မွ တစ္လ၀န္းက်င္ခန္ ့ ၾကာျမင့္တတ္သည္။ ျခင္က်ားအမသည္၎၏
သက္တမ္းတေလွ်ာက္မွာ ငါးၾကိမ္အထိ ဥ ဥႏိုင္သည္။ တၾကိမ္ ဥ ဥ ပါက ဥေပါင္း တစ္ရာမွ ႏွစ္ရာထိ
ရွိႏိုင္သည္။ ဥ ဥ ခ်ႏုိင္သည့္ ေနရာေတြကေတာ့ အဖံုးမရွိတဲ့ ေရစည္ပိုင္း၊ ေပပါ၊ အုတ္ကန္ေတြ၊
ဘုရားပန္းအိုး၊ စားပြဲတင္ပန္းအိုးေတြ အစရွိတဲ့ ေရသန္ ့ေတြရွိရာ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚတြင္ပဲ ျဖစ္သည္။
မိုးတြင္းဆိုလွ်င္ေတာ့ အိုးျခမ္းပဲ့ေတြ၊ သံဗူးခြံေတြ၊ ကားတာယာအေဟာင္း အစရွိတဲ့ ေရ၀ပ္သည့္
ေနရာေတြမွာလည္း စိတ္ၾကိဳက္ ဥ ဥ တတ္ေပသည္။
ဒီျခင္ဥေတြက တစ္မီလီမီတာခန္ ့ ရွည္လ်ားျပီး ေျခာက္ေသြ႕တဲ ့ပတ္၀န္းက်င္မွာဆို၇င္
တစ္ႏွစ္ေလာက္ထိ မပ်က္မစီးဘဲ ရွိေနႏိုင္ျပီး အခြင့္သင့္လို ့ ေရရျပီဆိုပါက ပံုမွန္ အဆင့္အတုိင္း
အေကာင္ေပါက္ႏုိင္သည္။ ဤမွ်ေလာက္ထိ သက္တမ္းၾကာႏုိင္တဲ့ ဥမ်ားပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ဒါေၾကာင့္လည္း
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါကို ထိန္းခ်ဳပ္ရ ခက္ခဲေနျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ျခင္ဥကေန အေကာင္ေပါက္လာတဲ ့သားေလာင္းေလးေတြကေတာ့ ေရထဲမွာရွိတဲ ့ေရညွိေတြ၊ သာမန္မ်က္စိနဲ ့မျမင္ရတဲ့ အေကာင္ဗေလာင္ေတြကိုစားျပီး ဖြံ႕ျဖိဳးၾကီးထြားၾကသည္။
သားေလာင္းေလးေတြဟာ ေရမ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာ ဟိုဟိုဒီဒီ ေျပးလႊားေနတတ္ၾကသည္။
ဒီျခင္သားေလာင္းေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို ့ အိမ္ေတြမွာရွိတဲ့ အဖံုးမရွိတဲ ့ကန္ေတြ၊ အိုးေတြမွာ အလြယ္တကူ
ျမင္ရတတ္ပါသည္။ ဒီလိုနဲ ့ အဆင့္ဆင့္ ျခင္အေကာင္လိုက္ျဖစ္လာ၊ လူကုိ ကုိက္ ေရာဂါပိုးေတြလည္း ပ်ံ႕
ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြ ျဖစ္ကုန္ေတာ့ေခ်သည္ေပါ့။
ဒီျခင္က်ားေတြက ေန ့ခင္းဘက္တြင္သာ လူဆီက ေသြးစုပ္ယူတတ္ေလ့ရွိပါသည္။ ဒါေၾကာင့္မို ့
ေန႕ခင္းဘက္ ျခင္ေထာင္မေထာင္ဘဲ ကေလးေတြကို အိပ္ေစမည္ဆိုရင္ ျခင္ကိုက္ခံရျပီး ေရာဂါပိုး
၀င္လာႏုိင္၏။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြး လကၡဏာ
ျခင္အကုိက္ခံရျပီး ၃ရက္မွ ၁၀ ရက္အတြင္း ေရာဂါ လကၡဏာ ေပၚေပါက္လာမည္ျဖစ္သည္။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြး လကၡဏာက ထူးထူးဆန္းဆန္းေတာ့ မဟုတ္။ သာမန္ အေအးမိ ဖ်ားနာကဲ့သို ့ပင္
ျဖစ္သည္။ ကေလးမွာ ခ်က္ခ်င္း အဖ်ားတက္လာမည္။ ၂ရက္မွ ၇ ရက္ခန္ ့ထိ ဆက္တိုက္ လိုလို
ဖ်ားေနႏုိင္ပါသည္။ ထို ့ေနာက္ေခါင္းကိုက္မည္၊ ပ်ိဳ႕မည္ အန္မည္။ အဆစ္ေတြ ၾကြက္သားေတြ
နာက်င္ေနတတ္သည္။ ခႏၶာကုိယ္တြင္ အနီစက္ အေျပာက္ေလးေတြ ေပၚလာႏိုင္သည္။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္းျပီးစအဖ်ားက်သည့္ အခ်ိန္တြင္လည္း အနီစက္ေတြ ေပၚလာေကာင္း
ေပၚလာမည္။ အထူးသျဖင့္ ေျခေတြ လက္ေတြမွာ ေပၚလာတတ္သည္။ ဒီလို ေပၚလာျခင္းသည္
ေရာဂါအေျခအေန တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာျခင္းကို ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္သည္။
အဓိက သတိထားရမွာကေတာ့ ေရာဂါစျဖစ္ျပီးသည္မွစကာ ခႏၶာကုိယ္တြင္း ေသြးယိုစီးဆင္းမႈ
အဆင့္ကုိ ေရာက္မသြားေစရန္ျဖစ္သည္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ကူးစက္ခံရပါက ခႏၶာကုိယ္ရွိ
ေသြးေၾကာမ်ားတြင္ စိမ့္၀င္ႏုိင္မႈ ျမင့္တက္လာျပီး ေသြးေၾကာထဲမွ ေသြးရည္ၾကည္မ်ား အျပင္သို ့ယိုစီး
ဆံုးရံႈးမႈ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ဒီအခါတြင္ အရည္ဓါတ္ခန္းေျခာက္ျပီး ေသြးလန္ ့ျခင္း အဆင့္ျဖစ္ေပၚကာ
ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ အသက္ဆံုုးရံႈးႏုိင္မႈပါ ျဖစ္ေစတတ္ပါသည္။
သတိျပဳရန္ အခ်က္မ်ား
ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါသည္ သာမန္အားျဖင့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာ မေပးႏုိင္ေသာ္လည္း ေသြးလန္ ့
ျခင္းအဆင့္(shock)ကို ေရာက္သြားပါက အထူးတလည္ ဂရုျပဳရမည္ျဖစ္ပါသည္။ မိမိတို ့ ရင္ေသြးငယ္မ်ား
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ ခံစားရျပီဆိုပါက ေသြးလန္ ့ျခင္း အဆင့္ ေရာက္၊ မေရာက္ သတိထားျပီး
ေစာင့္ၾကည့္သင့္ပါသည္။ ကေလးမွိန္းသြားသလား၊ ဂဏာမျငိမ္ ျဖစ္ေနသလား၊ အဆက္မျပတ္
အန္ေနသလား၊ ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားမ်ား ေအးစက္လာသလား၊ ဗိုက္နာသလား၊ ဆီးသြားတာ နည္းသြားသလား ေသြးယိုစီးမႈ လကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံတာ၊ ကတၱရာေစးအေရာင္
၀မ္းအမဲသြားတာ၊ ေကာ္ဖီေရာင္ အန္တာေတြ စတာေတြ ရွိသလားဆိုတာကို သတိျပဳရမည္ျဖစ္ပါသည္။
ကေလးငယ္မ်ားတြင္ ဖ်ားသည္ အန္သည္ ဆိုပါက ေကာ္ဖီမတိုက္သင့္ပါ။ အန္သည့္အခါ
ေသာက္လိုက္သည့္ ေကာ္ဖီမ်ားကို ျပန္အန္သလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ေသြးယုိစီးမႈေၾကာင့္ ေကာ္ဖီေရာင္
အန္သလားဆိုတာကုိ ခြဲျခားရန္ ခက္ခဲပါသည္။ ဒါေၾကာင့္မို ့ ေကာ္ဖီအစား အျခားအရည္မ်ားကိုသာ
တိုက္ေကၽြးသင့္ပါသည္။
ေသြးယုိစီးမႈ စစ္ေဆးျခင္း
မိုးရာသီအတြင္း ကေလးငယ္မ်ား ဖ်ားနာျပီဆိုပါက ဆရာ၀န္မ်ားအေနျဖင့္ မလြဲမေသ
စစ္ေဆးရသည့္ စမ္းသပ္ခ်က္ တစ္ခုရွိပါသည္။ Hess test ဟု ေခၚဆိုပါသည္။ ကေလးငယ္၏ လက္တြင္
ေသြးေပါင္ခ်ိန္တုိင္းကိရိယာျဖင့္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကုိ ၈၀မီလီမီတာ မာက်ဴရီ အထိ တင္ထားျပီး ၅မိနစ္ခန္ ့
ထားျပီး ေစာင့္ၾကည့္ပါသည္။ ထို ့ေနာက္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္း ကိရိယာကို ျဖဳတ္ျပီး တံေတာင္ဆစ္ေကြး၏
ေရွ႕ဘက္ လက္ဖ်ံအတြင္းဘက္တြင္ အနီစက္မ်ား ေပၚ မေပၚ စစ္ေဆးရပါသည္။ အကယ္၍
ေပၚလာျပီဆိုပါက ၎ဧရိယာရွိ တစ္လက္မ ပတ္လည္စတုရန္းကြက္အတြင္းရွိ အနီစက္ အေရအတြက္ကုိ
ေရတြက္ျပီး အနီစက္ ၁၅ စက္ထက္ပိုပါက Hess test positive ဟု သတ္မွတ္ႏိုင္ပါသည္။
ဤစစ္ေဆးမႈသည္ ေသြးယုိစီးဆင္းမႈ ရွိမရွိ စစ္ေဆးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကေလး အဖ်ားမက်ခင္ ေန ့ တိုင္း
စစ္ေဆးၾကည့္သင့္ပါသည္
အရည္မ်ားမ်ားတိုက္ရန္လို
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါသည္ ေသြးလန္ ့ျခင္းအဆင့္ကို မေရာက္ပါက အထူးတလည္
ေဆး၀ါးမ်ားျဖင့္ ကုသရန္ မလိုအပ္ပါ။ အဖ်ားၾကီးပါက ေရပတ္တိုက္ေပးႏုိင္ပါသည္။ အဓိကမွာ
အရည္ဓါတ္မခန္းေျခာက္ေစရန္ျဖစ္သျဖင့္ အရည္မ်ားမ်ားတိုက္ရန္ျဖစ္ပါသည္။ ဓါတ္ဆားေဖ်ာ္ရည္လည္း
တိုက္ေကၽြးႏုိင္ပါသည္။ ကုိယ္ခံအားတက္လာမွသာ ေရာဂါကို အျမန္ဆံုး တုိက္ထုတ္ႏုိင္မည္ျဖစ္သျဖင့္
အာဟာရရွိေသာ အစားအစာအမ်ား စနစ္တက် ေကၽြးဖို ့ အေလးထားသင့္ပါသည္။ ေသြးေၾကာမ်ားမွ
ေသြးရည္ၾကည္ ယိုစီးမႈေၾကာင့္ အရည္ဓါတ္ခန္းေျခာက္သည့္ လကၡဏာမ်ားရွိ မရွိကိုလည္း မၾကာခဏ
စစ္ေဆးေပးရပါမည္။ ကေလး၏ ေျခဖမိုးေပၚတြင္ လက္မျဖင့္ ခဏဖိထားျပီး လႊတ္လိုက္ပါ။ဖိထားေသာ
ေနရာတြင္ အေရာင္ေဖ်ာ့ေနပါမည္။ သာမန္ကေလးမ်ားတြင္ ၂စကၠန္ ့ အတြင္း လက္မဖိထားေသာ
ေနရာတြင္ သာမန္အေရာင္ကို ျပန္ေရာက္ရွိမည္ျဖစ္ျပီး ၆စကၠန္ ့ထက္ ပိုၾကာျပီးမွ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း
သာမန္အေရာင္ကုိ ျပန္ေရာက္သည္ဆိုလွ်င္ အထက္ပါ ကေလးငယ္မွာ ေသြးေၾကာအတြင္း အရည္ဓါတ္
ေလ်ာ့နည္းေနျပီ ျဖစ္ပါသည္။ သတိထားဖို ့လိုအပ္ပါသည္။ အခ်ိန္မွီေဆးရံု ေဆးခန္း ပို ့ေပးျပီး ထိေရာက္စြာ
ကုသမႈ ခံယူသင့္ပါသည္။
ကာကြယ္ျခင္းသည္ အေရးအၾကီးဆံုး မိသားစု တစ္စုတြင္ ကေလးျဖစ္ေစ၊ လူၾကီးျဖစ္ေစ မိသားစု၀င္ တစ္ဦးဦး နာမက်န္းျဖစ္ပါကအလြန္ကရိကထ မ်ားလွပါသည္။ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းကေတာ့ မျဖစ္ခင္ကတည္းက
ကာကြယ္ႏိုင္ဖို ့အေရးၾကီးပါသည္။ ျခင္ေၾကာင့္ ေသြးလုပ္တုပ္ေကြး ျဖစ္သည္ဆိုလွ်င္ ျခင္ကိုႏွိမ္ႏွင္းႏိုင္ဖို ့
လိုသည္။ ျခင္အကုိက္မခံရေအာင္ ေနထိုင္တတ္ဖို ့လိုသည္။ ဘယ္လိုကာကြယ္ ေနထုိင္ရမည္ဆိုတာ
လူတိုင္းနီးပါး သိျပီးျဖစ္ပါသည္။
ျခင္ေပါက္ဖြားႏုိင္သည့္ ေရ၀ပ္ႏိုင္ေသာ ေနရာေတြ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းေအာင္လုပ္ရမည္။ ပီပါ၊
အုတ္ကန္၊ ေရအိုး အစရွိတာေတြကုိ စနစ္တက် ဖံုးထားရမည္။ ေန႕ခင္းဘက္ ကေလးငယ္မ်ား
အိပ္စက္ေသာအခါ ျခင္ေထာင္ေထာင္၊ အက်ီအထူ အစရွိတာေတြ၀တ္ေပးျပီး လံုလံုျခံဳျခံဳရွိေစရမည္။
မိမိတစ္အိမ္တည္း စည္းကမ္းလိုက္နာ စနစ္တက်ေနထိုင္ရံုမွ်ႏွင့္ မျပီးေသး၊ မိမိပတ္၀န္းက်င္တြင္လည္း
အျမင္မေတာ္တာရွိက ပရဟိတစိတ္ကေလးေမြးျပီး ျခင္အႏၱရာယ္တားဆီးသင့္ပါသည္။
မိသားစုတစ္စုသာလွ်င္ က်န္းမာေရးအသိ ရွိရံုမွ်ႏွင့္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါကုိ
ကာကြယ္ႏုိင္မည္မဟုတ္ေပ။ မိသားစုတိုင္း၊ ရပ္ကြက္တုိင္း၊ ျမိဳ႕ရြာတိုင္း က်န္းမာေရး သတိရွိဖို ့
လိုအပ္လွပါသည္။ မသိေသးသူရွိပါက သိရွိနားလည္ေအာင္ ေစတနာေရွ႕ထား ေျပာၾကားေပးရမည္။
တစ္ေျမတည္းေန တစ္ေရတည္္းေသာက္ၾကသူအခ်င္းခ်င္း ညီညြတ္ရိုင္းပင္းမွသာ ျခင္အႏၱရာယ္ကို
ကာကြယ္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ဒီလိုျခင္ေပါက္ဖြားမႈကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္မွ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါကုိ
တားဆီးႏုိင္မွာျဖစ္ျပီး မလိုလားဘဲ ကေလးသူငယ္မ်ား အသက္အႏၱရာယ္ဆံုးပါးျခင္းကုိ အခ်ိန္မွီ
ကာကြယ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါသည္။
၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျခင္း
ေနာက္တစ္ခု၊ မိုးရာသီမွာ မေခၚဘဲ လာေနက် ဧည့္သည္ကေတာ့ အမ်ားသိၾကတဲ့အတုိင္း
၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာေရာဂါပင္ျဖစ္သည္။ ဘာေၾကာင့္ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျဖစ္ၾကသလဲ၊ လူတုိင္းနီးပါး
သိၾကျပီးျဖစ္ပါသည္။ သုိ႕ေသာ္ အသိရွိေသာ္ျငား အက်င့္မရွိက မသိေသးသကဲ့သို ့ပင္၊ ၀မ္းေရာဂါမ်ား
ကလည္း ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္းျဖစ္ပြါးေနဆဲပါပဲ။
၀မ္းေရာဂါျဖစ္ေစတဲ ့အေၾကာင္းရင္းကို လူၾကီးတိုင္းလိုလိုသိေသာ္လည္း အသိမၾကြယ္ေသးေသာ
ကေလးသူငယ္တို ့မသိၾကေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို ့ ကေလးသူငယ္မ်ား သိရွိနားလည္ေအာင္လည္း ေသခ်ာ
ညႊန္ၾကားျပသသင့္ပါသည္။ ယင္နားစာမစားဖို ့၊ အမွည့္လြန္အသီးေတြမစားဖို ့၊ မသန္ ့ရွင္းတဲ ့အစားအစာ၊
ေရ မေသာက္သံုးဖို ့၊ အိမ္သာမွဆင္းတုိင္း လက္ကိုေသခ်ာေဆးေၾကာဖို႕ အစရွိတာေတြကို
ကေလးမ်ားနားလည္ေအာင္ အိမ္မ်ား၊ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ စနစ္တက်သင္ၾကား ျပသေပးသင့္ပါသည္။
သတိမူရမည့္အခ်က္တစ္ခ်က္
ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားတြင္ ျပင္ဖို ့ခက္ခဲေသာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တစ္ခုရွိပါသည္။ ေထြေထြထူးထူးေတာ့
မဟုတ္၊ ထမင္းစားခါနီးတိုင္း လက္ကို ေသခ်ာဆပ္ျပာႏွင့္ မေဆးေၾကာၾကျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ လက္ကေလးစိုရံု ေရစြတ္ျပီး ထမင္းစားၾကသည္။ စားျပီးျပီဆိုလွ်င္ေတာ့ျဖင့္ ဟင္းနံ႕မ်ား
လက္တြင္မနံ႕ေစရန္ ဆပ္ျပာျဖင့္ အထပ္ထပ္အခါခါ ေသခ်ာေဆးေၾကာၾကသည္။ ထမင္းမစားခင္ လက္ကိုဆပ္ျပာျဖင့္
ေသခ်ာစနစ္တက်ေဆးေၾကာၾကသူ အေရအတြက္မွာ အင္မတန္နည္းပါးလွပါသည္။ မျဖစ္သင့္လွပါ။
အမွန္တကယ္ဆိုရင္ အစာမစားမွီကတည္းက လက္ကို ဆပ္ျပာျဖင့္ ေသခ်ာေဆးေၾကာရပါမည္။
ေတြ႕သမွ်အရာေပါင္း ေသာင္းေျခာက္ေထာင္ကို ထိေတြ႕ကုိင္တြယ္ထားေသာ ဤလက္သည္ ေရာဂါပိုးမရွိ
သန္ ့စင္ေနပါမည္ဟု အဘယ္သူက အတပ္ ေျပာႏုိင္ပါမည္နည္း။ မ်က္စိျဖင့္ မျမင္ႏိုင္ေသာ ပိုးမႊားေတြ
တြယ္ကပ္ေနမွာ အေသအခ်ာျဖစ္ပါသည္။ ဒီလို မသန္ ့ေသာလက္ကို ေရေလးထိရံုမွ် ေဆးေၾကာရံုမွ်ျဖင့္
ဘယ္လိုမွ သန္ ့ စင္ႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။ တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္း လက္မွတဆင့္ အစာႏွင့္အတူ
ေရာဂါပိုးမ်ား ၀င္လာႏုိင္ပါသည္။ ယခုလို ေရာဂါျဖစ္လြယ္ေသာ မိုးရာသီဆိုလွ်င္ ၀မ္းေရာဂါကူးစက္ဖို ့
ပို၍ေတာင္ အခြင့္သာေနပါေသးသည္။ ဒါေၾကာင့္မို ့ ထမင္းမစားခင္ေလးေတာ့ လက္ကိုဆပ္ျပာျဖင့္
ေသခ်ာေဆးေၾကာဖို ့ အၾကံျပဳလိုပါသည္။
၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာ ေရာဂါ ကာကြယ္ဖို ့ ေနာက္တစ္နည္းလမ္းကေတာ့ ေရကုိ က်ိဳခ်က္ျပီး
ေသာက္သံုးျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ မိုးတြင္းကာလတြင္ေတာ့ ေရကိုက်ိဳခ်က္ေသာက္ႏုိင္ရင္ ၀မ္းေရာဂါအတြက္
ပိုမိုစိတ္ခ်ရပါသည္။ ေရကို ပြက္ပြက္ဆူေအာင္က်ိဳခ်က္ထားျပီး စနစ္တက်အဖံုးဖံုးထားကာ ေရက်က္ေအး
အေနျဖင့္ ေသာက္သံုးသည့္ စနစ္သည္ မိုးတြင္းကာလအတြက္ အထူးသင့္ေလ်ာ္လွပါသည္။
၀မ္းေလွ်ာတိုင္း ၀မ္းပိတ္ေဆး ေသာက္ဖို ့မလိုအပ္
မိမိတို ့မိသားစု၀င္မ်ားတြင္ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာ ျဖစ္ျပီဆိုပါကလည္း စနစ္တက် ကုသဖို ့လိုပါသည္။
၀မ္းေလွ်ာသျဖင့္ ခႏၶကုိယ္မွ အရည္ဓါတ္ႏွင့္ တျခားသတၱဳဓါတ္မ်ား ဆံုးရံႈးသြားမည္ျဖစ္သည္။ ေရဓါတ္
အလြန္အမင္း ဆံုးရံံႈးပါက ေဘးဥပဒ္ျဖစ္ေစတတ္ပါသည္။ ၀မ္းေလွ်ာျပီဆုိသည္ႏွင့္ အမ်ားစုမွာ
၀မ္းပိတ္ေဆးကိုသာ မိမိသေဘာႏွင့္ မိမိ ေသာက္သံုးတတ္ၾကသည္။ ၀မ္းပိတ္ေဆးေသာက္ရံုမွ်ႏွင့္
၀မ္းေရာဂါပိုးကုိ မသုတ္သင္ႏုိင္ပါ။ ပိုးသတ္ေဆးမဟုတ္ေသာ ၀မ္းပိတ္ေဆးမ်ားမွာ ၀မ္းသြားျခင္းကိုသာ
အခိုက္အတန္ ့ရပ္တန္ ့ေစပါသည္။ ေရာဂါပိုးကုိေတာ့ အျမစ္ျပတ္ ေခ်မႈန္းႏုိင္ျခင္းငွါ မစြမ္းသာေပ။
၀မ္းပိတ္ေဆး၏ အာနိသင္ေၾကာင့္ ၀မ္းမသြားေတာ့ေသာ္လည္း မိမိ၏ အူလမ္းေၾကာင္းထဲမွာေတာ့
၀မ္းေရာဂါပိုးေတြ ဆက္လက္ရွိေနဦးမည္ျဖစ္ပါသည္။
အဓိကက ၀မ္းသြားတာကုိ ရပ္တန္ ့ေစဖို ့မဟုတ္ပါ။ ၀မ္းေလွ်ာ၍ ဆံုးရံႈးသြားေသာ အရည္ဓါတ္၊
သၾကားဓါတ္ အစရွိတာ ေတြကို ပထမဦးစြာ ျပန္လည္ ျဖည့္တင္းေပးႏုိင္ဖို ့ ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၀မ္းသြားလိုက္သျဖင့္
အူထဲတြင္ရွိေသာ ပိုးမ်ား တပါတည္း အျပင္ကုိ စြန္ ့ ထုတ္လိုက္ျပီးသား ျဖစ္ပါသည္။ ထို ့ေၾကာင့္
၀မ္းသြားျခင္းကို ရပ္တန္ ့ဖို ့ထက္၊ ၀မ္းသြားျခင္းေၾကာင့္ ဆံုးရံႈးသြားတာေတြကုိ ျပန္လည္ျဖည့္တင္းႏုိင္ဖို ့က
ပိုမိုအေရးၾကီးပါသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျဖစ္ပါက မလိုအပ္ဘဲ ၀မ္းပိတ္ေဆးမ်ား
ဖိေသာက္ေနျခင္းကို ေရွာင္ရွားသင့္ပါသည္။ ၀မ္းေလွ်ာသည့္ အၾကိမ္အေရအတြက္ကလည္း
အလြန္မ်ားေနျပီး လူနာမွာ အဖ်ားလည္း မရွိဘူးဆိုမွသာ ၀မ္းပိတ္ေဆးမ်ားကို ေရာဂါလကၡဏာသက္သာေစရန္ ေသာက္သံုးသင့္ပါသည္။ လိုအပ္မည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ ေရာဂါေပၚမူတည္ျပီး
သင့္ေလ်ာ္ေသာ ပဋိဇီ၀ေဆးမ်ား ေသာက္သံုးရမည္ျဖစ္သည္။
ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္ေနျပီလား
သတိျပဳရမည့္ အဓိကအခ်က္ကေတာ့ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္
ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္သည့္ လကၡဏာမ်ား ရွိမရွိ ေစာင့္ၾကည့္ဖို ့ပင္ျဖစ္သည္။ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္မည္ဆိုလွ်င္
မ်က္ကြင္းမ်ားခ်ိဳင့္လာမည္၊ အာေခါင္ေတြေျခာက္လာမည္၊ အေရျပားေတြ ေျခာက္လာမည္။ ေရကုိ
အငမ္းမရ ေသာက္ခ်င္လာမည္။ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ ႏံုးခ်ိလာမည္။ ၾကြက္သားေတြ နာလာမည္။
ဒါေတြျဖစ္လာမည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ ေရဓါတ္ေလ်ာ့နည္းေနပါျပီ။ အိမ္တြင္းကုသမႈအေနျဖင့္ ဓါတ္ဆားေရ
ေသာက္သံုးေပးပါ။ ဓါတ္ဆားတစ္ထုပ္လွ်င္ ေရတစ္လီတာႏႈန္းျဖင့္ ေဖ်ာ္စပ္ရပါမည္။ ေရက်က္ေအးျဖစ္ပါက
ပိုမိုေကာင္းမြန္ပါသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားတြင္လည္း ၀မ္းေရာဂါေၾကာင့္ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္ေနသလား
ေစာင့္ၾကည့္သင့္ပါသည္။ ကေလးမအီမသာ ျဖစ္လာမည္၊ ဂ်ီက်လာမည္၊ ဒ့ါအျပင္ ကေလးက မွိန္းလာမည္၊
သတိလစ္လာမည္ဆိုပါက နီးစပ္ရာ ေဆးရံုေဆးခန္းသို ့အျမန္ဆံုးေခၚေဆာင္ ျပသသင့္ပါသည္။
အိမ္တိုင္းရပ္ရြာတုိင္း သန္ ့ရွင္းဖို ့လို
အမွန္တကယ္ဆိုလွ်င္ ၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာေရာဂါသည္ အသက္ေသဆံုးေလာက္ေအာင္ထိ
ဒုကၡမေပးတတ္ပါ။ သို ့ေသာ္ ေပါ့ေပါ့ဆဆ ဂရုမစိုက္ျခင္းေၾကာင့္ အရြယ္မတိုင္မွီ ေၾကြလြင့္သြားရရွာေသာ
ကေလးငယ္မ်ား ယေန ့ထက္တိုင္ရွိေနပါေသးသည္။ အထက္တြင္ေဖာ္ျပထားသကဲ့သို ့ က်န္းမာေရး
အသိရွိသူမ်ားက က်န္းမာေရးအသိ မရွိၾကေသးသူမ်ားကို လက္ဆင့္ကမ္းေျပာၾကားေပးပါ။
တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္း ေကာင္းေနရံုမွ်ျဖင့္ ဒီေရာဂါမ်ားကုိ တားဆီးႏုိင္မည္မဟုတ္ပါ။ မိမိေနထိုင္ရာ
အိမ္၊ လမ္း၊ ရပ္ရြာမ်ားကုိ သန္ ့ ရွင္းသပ္ရပ္ေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းလုပ္ေဆာင္မည္ဆိုလွ်င္ ယခုလို မိုးရာသီမွာ
အျဖစ္မ်ားေသာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးႏွင့္ ၀မ္းေရာဂါမ်ားကို တားဆီးႏုိင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ဒီလိုေရာဂါေတြကို
မည္သူမွ် အလိုမရွိၾကပါ။ မည္သူမွ်လည္း မဖိတ္ေခၚၾကပါ။ သို ့ေသာ္ မဖိတ္ေခၚဘဲေရာက္လာေလ့ရွိေသာ
မိုးရာသီဧည့္သည္ေရာဂါဆိုးမ်ားကို ၾကိဳတင္ကာကြယ္ႏုိင္ဖို ့လိုအပ္ပါသည္။ သို ့မွသာ က်န္းမာျခင္းသုခ ႏွင့္
ျပည့္စံုႏုိင္မည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း ဆႏၵျပဳ ေရးသားလိုက္ရပါသည္။
ေအာင္ေအာင္ (ေမ၂၂၊ ၂၀၁၁)
